Warta Bolesławiecka
51°13′56″N 15°39′58″E/51,232222 15,666111| wieś | |
 Pałac w Warcie Bolesławieckiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
863[2] |
| Strefa numeracyjna |
75 |
| Kod pocztowy |
59-720[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DBL |
| SIMC |
0368125 |
Położenie na mapie gminy Warta Bolesławiecka  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bolesławieckiego  | |
| 51°13′56″N 15°39′58″E/51,232222 15,666111[1]
| |
.jpg)
Warta Bolesławiecka – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie bolesławieckim, w gminie Warta Bolesławiecka, na Pogórzu Kaczawskim w Sudetach.
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa legnickiego. Miejscowość jest siedzibą władz gminy Warta Bolesławiecka.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
W kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Wartha[4][5].
Polską nazwę Warta nad Nissą w książce "Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej" wydanej w Głogówku w roku 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa[6].
- 1217 Warte;
- 1305 Wartha;
- 1310 Warta;
- 1426 Wartaw.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość powstała ok. 1200 r., ale prawdopodobnie już w XII w. templariusze wznieśli tu zamek. W dolinie Złotego Potoku prowadzono poszukiwania złota, które przerwał najazd mongolski w 1241. Wieś leżała na granicy okręgu bolesławieckiego i legnickiego, w średniowieczu pobierano od kupców cło. Właścicielami na przestrzeni wieków były rody szlacheckie von Stiebitzów, von Zedlitzów, von Glaubitzów, von Sommerfeldów i von Frankenbergów[7].
Transport[edytuj | edytuj kod]
W miejscowości był dawny przystanek kolejowy.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[8]:
- kościół parafialny pw. Narodzenia NMP, pierwsza świątynia była wzmiankowana w 1305, obecny kościół powstał w XV w., kilkukrotnie przebudowywany m.in. w XVIII w. i w 1872. Świątynia orientowana, jednonawowa, z wydzielonym prezbiterium. W wyposażeniu m.in. kamienna chrzcielnica z 1569, ołtarze i ambona z I poł. XVIII w[7].
- cmentarz przykościelny
- plebania, z około 1600 r., przebudowa XIX wiek
- cmentarz parafialny, z 1878 roku
- zespół pałacowy:
- ruiny zamku, gotyckiego z XIV-XV wieku
- pałac-dwór z łącznikiem – bramą, z 1540 roku[9], przebudowywany w 1612 r., XVIII i XIX wieku
- dwie oficyny pałacowe, z XVI wieku
- trzy budynki gospodarcze i obora, z XVI w., XIX wieku
- park
- domy z XVIII i XIX wieku:
- dom nr 17, z drugiej połowy XIX wieku
- dom nr 21, z XVIII/XIX wieku
- dom nr 37 (vis a vis kościoła), z XVIII wieku
- wapiennik z drugiej połowy XVIII wieku.
inne:
- mauzoleum rodzin von Merveldt oraz von Frankenberg z grobami: hr. Klemensa von Merveldt (1845-1923), jego żony Johanny von Frankenberg (1848-1924) oraz teściowej Rosy von Frankenberg (1822-1897). Sarkofagi położone pod baldachimem wspartym na ośmiu kolumnach z piaskowca, tworzących arkady. Nad środkową herb von Merveldt[10]
Fikcja[edytuj | edytuj kod]
Warta Bolesławiecka była wzmiankowana w Lux perpetua, trzeciej części sagi śląskiej Andrzeja Sapkowskiego, o Reynevanie z Bielawy.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 144420
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1454 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis. dokumentyslaska.pl. [dostęp 2012-10-24].
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Breslau 1889.
- ↑ Józef Lompa, „Krótki rys jeografii Śląska dla nauki początkowej”, Głogówek 1847, str.24.
- ↑ a b Waldemar Bena opis do mapy "Bory Dolnośląskie, Przemkowski Park Krajobrazowy" Wydawnictwo Turystyczne Plan, Jelenia Góra 2004 ISBN 83-88049-83-6
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 7. [dostęp 2012-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ Łuczyński Romuald M. Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica, 2008, s. 395
- ↑ Mauzoleum rodzin von Merveldt oraz von Frankenberg. [dostęp 2024-01-07].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 7 Pogórze Kaczawskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2002, ISBN 83-85773-47-9, ss. 605-11.
- Małgorzata Kwiatkowska, Gmina Warta Bolesławiecka w zarysie dziejów i w dobie samorządności, rok 2008.
